İçindekiler
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından, e-dönüşüm kapsamında ortaya çıkan uygulamalardan olan e-irsaliye hakkında en çok merak edilenleri bu yazımızda bir araya getirdik.
e-İrsaliye sistemine geçiş yapabilmek için öncelikle e-fatura mükellefi olma şartı bulunmaktadır.
Elektronik irsaliyeye geçiş için GİB Portal, entegrasyon ve özel entegrasyon olmak üzere 3 farklı yöntem bulunmaktadır.
Detaylı bilgi için “e-İrsaliye Nedir? 2022 e-İrsaliye Zorunluluğu” adlı blog yazımızı okuyabilirsiniz.
Yalnızca sevk irsaliyeleri, e-irsaliye kapsamına girmektedir.
Sisteme kaydını yeni yapmış olan mükellefler, sisteme dahil oldukları ayın son gününe kadar e-irsaliye yerine kağıt irsaliye düzenleyebilirler.
Alıcının e-irsaliye uygulamasına kayıtlı olup olmadığına bakılmadan tüm sevk irsaliyeleri e-irsaliye olarak düzenlenmelidir.
e-irsaliyeler malı taşıttıran veya taşıyan tarafından düzenlenmektedir. Buna göre;
Malın fiili olarak sevk edilmesinden önce e-irsaliyenin düzenlenmesi ve GİB Portal’a gönderilmesi gerekmektedir.
Alıcının bilinmediği durumda Vergi Kimlik Numarası veya T.C. Kimlik Numarası bölümüne 5555555555, Ad-Soyad veya Unvan bölümüne ise “Muhtelif Müşteriler” yazarak e-irsaliye düzenlenmelidir.
Alıcının e-irsaliye sistemine kayıtlı olmadığı durumda e-irsaliye öncelikle alıcının bilgilerine göre düzenlenmelidir. Bu gibi durumlarda düzenlenen e-irsaliyeler, kullanılan yöntem veya özel entegratörün sunduğu sistem dahilinde 3900892152 Vergi Kimlik Numaralı GİB e-İrsaliye Sanal Alıcısına” gönderilecektir. Alıcıya ise e-posta veya kağıt irsaliye yolu ile teslim edilmelidir.
e-fatura düzenlediğiniz sistem üzerinden e-irsaliye ile ilgili gerekli bilgileri girdikten sonra e-irsaliyenizi oluşturabilirsiniz.
Evet, zorunludur. Eğer taşıyıcı bilgileri henüz bilinmiyorsa e-irsaliyenin taslak olarak kaydedilmesi ve sonrasında gerekli bilgilerin doldurulmasıyla e-irsaliyenin sistemde onaylanması gerekmektedir.
e-irsaliyenin sisteminde kabul, kısmi kabul ve red içeren “irsaliye yanıtı” belgesi bulunmaktadır. Buna göre, irsaliye yanıtı ile fiili sevk tarihinden sonraki 7 gün içerisinde malların tamamı “kabul yanıtı” ile kabul edilebilir veya “kısmi kabul yanıtı” ile bir kısmına red cevabı verilebilir.
e-İrsaliyeye red yanıtının verilebilmesi için fiili sevkten önce malın veya alıcının hatalı olması gerekmektedir. Bu durum dışında yapılan red yanıtlarının hiçbir hükmü bulunmamaktadır.
Ayrıca, alıcı, 7 gün içerisinde herhangi bir yanıt vermezse mallar kabul edilmiş sayılmaktadır.
e-İrsaliye belgesinin iptali mümkün değildir. Malın fiili sevkiyatından önce malın içeriğinin veya alıcının kusurlu olduğu tespit edilirse, alıcı tamamına “red” yanıtı verebilir.
e-İrsaliye üzerinde düzenlenme tarihi ve fiili sevk tarihinin bulunma zorunluluğundan dolayı geçmişe dönük e-irsaliyenin kesilmesi mümkün değildir. Ek olarak, fiili sevk tarihi, düzenlenme tarihi ile aynı olabileceği gibi bir sonraki tarih de olabilmektedir. Ancak, geçmiş bir tarih olamaz.
Gerekli şartlar sağlandığı takdirde e-fatura ve e-arşiv fatura sevk irsaliyesi yerine geçer. Buna göre;
Yalnızca sevk irsaliyesi e-irsaliye kapsamındadır. Taşıma irsaliyesi, malın alıcıya teslim edilmesi için belli bir ücret karşılığında kargo veya lojistik firmalarına taşıttırıldığı durumlarda düzenlendiği için, taşıyan tarafından düzenlenmektedir. Bu sebeple, taşıma irsaliyesi e-irsaliye yerine geçmez.
e-İrsaliye Sistemine kayıtlı olan mükellefler tarafından yapılan mal ihracatı faaliyetlerinde sevkiyat başlamadan önce e-irsaliyenin düzenlenmesi gerekmektedir. İhracat işlemlerinde, alıcının sisteme kayıtlı olmaması sebebiyle e-irsaliye “muhtelif müşteri” olarak veya e-irsaliye yerine geçen e-fatura ya da e-arşiv fatura düzenlenmelidir.
Malların taşındığı sırada araçta elektronik irsaliyenin kâğıt çıktısı ya da elektronik belge görüntüsünün bulunma zorunluluğu vardır. Yol denetimi yapılırken irsaliyenin kâğıt çıktısı ya da elektronik belge görüntüsü, yol denetim memuruna gösterilir ve denetim memuru Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait sistem üzerinden gerekli kontrolleri yapar.
Elektronik irsaliye belgesinin sadece dijital ortamda saklanma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu sebeple, irsaliyenin kağıt çıktısının saklanması ya da ibraz edilmesi zorunlu değildir.
Ancak, satıcı tarafından alıcıya fiilen teslim edilen malın tespitinde kâğıt çıktının teslim belgesi veya rapor amacıyla kullanılmasına herhangi bir engel yoktur.
Kübra Taşcı