Muhasebede Mizan Nedir? Nasıl Düzenlenir?

Bir şirket, genellikle her raporlama döneminin sonunda bir mizan hazırlar. Mizan hazırlamanın genel amacı, bir şirketin defter kayıtlarının doğru olmasını sağlamaktır. Mizan kontrolü, muhasebenin kayıt, sınıflama, raporlama ve analiz süreçlerini kapsayan 4 temel aşamanın en önemli süreçlerinden biridir. Çünkü muhasebe kayıtlar yapılırken, bu aşamalardan herhangi birinde bir hata yapılması, diğer süreçlerin yanlış ilerlemesine sebep olmaktadır. Bu sebeple muhasebe kayıtları oluşturulurken her işlemin doğru ve hatasız olması çok önemlidir. Mizan, muhasebe kayıt süreçlerinin doğru bir şekilde ilerlediğini teyit etmek amacıyla yapılan kontrol aşamalarından bir tanesidir.  Bu sebeple, blog yazımızda en çok merak edilen konulardan olan muhasebede mizan konusunu ele alacağız.

Muhasebede Mizan Nedir?

Tüm defterlerin borç ve alacak toplam bakiyelerinin bir tabloya yazılmasını sağlayan ve muhasebe işlemlerini kontrol etmek için kullanılan tabloya mizan denir. Bir başka deyişle, mizan, tek düzen hesap planında yer alan tüm borç ve alacak bakiyelerinin hesap numarası sırasıyla listelendiği belgedir.

Mizan Türleri Nelerdir?

3 farklı türde mizan vardır ve belirli dönemlerde yapılmaktadır.

1. Aylık Mizan

Aylık mizan, kâr-zarar durumunu takip etmek, gelir ve giderleri kontrol etmek amacıyla her ay sonunda düzenlenen mizanlardır. Bu mizanlar düzenlendiği ayın adını almakta ve düzenlendiği ayın sonuna kadar olan tüm işlemleri kapsamaktadır. Aylık mizan, geçici vergi dönemleri beklenmeden mutlaka yapılması gereken önemli bir süreçtir.

2. Genel Geçici Mizan

Genel geçici mizan genellikle 31 Aralık tarihinde dönem sonu kayıtları yapılmadan önce düzenlenmektedir. O yılda düzenlenen tüm muhasebe kayıtlarını kapsamaktadır.

3. Kesin Mizan

Kesin mizan, dönem sonunda envanter işlemlerinin yapılması ile ortaya çıkan sonuçlardan yola çıkarak deftere kaydedilen kayıtlardan sonra düzenlenmektedir. Bir başka ifadeyle, dönem sonu yapılan kayıtlara istinaden düzenlenen bir mizan türüdür. Kesin mizan, ileriki zamanlarda düzenlenemez ve değiştirilemez. Bu sebeple yapılan kayıtların kesinleşmiş ve son hali özelliği taşımaktadır.

Mizan Neden Önemlidir?

Mizan, muhasebe işlemlerinde ihmal edilmemesi gereken çok önemli ir konudur. Çünkü muhasebe kayıtlarında fark edilmeyen herhangi bir yanlışlık, mali tabloların doğruluğunu etkilemektedir. Bu sebeple bu yanlışlıklar şirket için olumsuz anlamda mali, yönetimsel ve vergisel sonuçlar doğurmaktadır. Mali sonuçlar, şirketin kâr payı dağıtımını, yönetimsel sonuçlar şirket yönetiminin alacağı kararları, vergisel sonuçlar ise vergi matrahının yanlış hesaplanmasına sebep olabilmektedir. Ayrıca muhasebe kayıtları beyan edildikten sonra değiştirilemeyeceği için bu yanlışlıklar işletmeyi büyük sıkıntılara sokmaktadır. Tüm bunlar, mizan kontrolünün şirketler için çok önemli olduğunu göstermektedir.

Mizan Nasıl Hazırlanır?

Mizan düzenlemesi yapılırken, büyük defter kayıt işlemlerinin ardından mizana eklenen son yevmiye kaydı ile mizanın düzenlendiği tarihler mizanın başına yazılmaktadır. Mizan tablosunda bulunması gereken yevmiye defterine ait alacak-borç toplamının mizanın borç-alacak toplamına eşit olması gerekmektedir. Bir başka deyişle, borç ve alacak bakiyeleri eşit olmalıdır. Mizan tablosu üzerinde geçerli olan ilke, eşitlik ilkesidir. Bu sebeple, her şeyden önce eşitliklerin kontrol edilmesi gerekmektedir. Eşit olmaması durumunda, yevmiye defterinde bulunan bazı işlemlerin büyük deftere geçirilmediğini göstermektedir. Bu da işletmeler için sorun teşkil edecek bir durumdur.

Mizan Nasıl Düzenlenir?

Mizan düzenlemesi yapmak için aşamalar:

• Öncelikle büyük defter hesaplarının toplamının alınması gerekmektedir.
• Alınan hesapların tamamı tutar bölümüne yazılmalıdır.
• Muhasebe defteri üzerinde, alacak toplamı alacak sütununa, borç toplamı ise borç sütununa yazılmalıdır.

Mizanda Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

Buna göre mizanda üç tane bilgi bulunur. Bunlar:

• Küçükten büyüğe olacak şekilde, numara sırası ile hesap numaraları
• Hesap adları
• Dönem sonu itibari ile borç-alacak sütunundaki hesapların içinde birikmiş olan bakiye

Günümüzde dijitalleşmenin etkisiyle defter kayıtları elektronik ortamlara taşındığı için yevmiye defteri, büyük defter ve mizan gibi hızlı ve kolay bir şekilde yürütülebilmektedir.